De badbevalling is steeds populairder. Exacte cijfers ontbreken, maar op basis van gegevens van bedrijven die bevalbaden verhuren, zou het om zo’n acht à negenduizend bevallingen per jaar gaan (dit zullen er dus meer zijn, aangezien steeds meer verloskundigenpraktijken en ziekenhuizen bevalbaden hebben die meerdere keren gebruikt worden). Dat is zo’n 5 tot 6 procent van de bevallingen.
Bij een badbevalling of watergeboorte vindt een gedeelte van de bevalling plaats in een bad gevuld met warm water. Dit kan zowel tijdens de ontsluitingsfase, persfase of het nageboortetijdperk zijn. Er bestaat in Nederland geen landelijk protocol vanuit de beroepsverenigingen van zowel verloskundigen (KNOV) als gynaecologen (NVOG) over bevallen in bad. Wel noemt de NVOG in hun protocol (2018) over de spontane vaginale baring het volgende over een badbevalling: “Een badbevalling vermindert de behoefte aan pijnstilling en verbetert de tevredenheid van moeder.”
Veel ziekenhuizen hebben wel een eigen protocol over bevallen in bad. In deze protocollen worden vaak diverse voorwaarden voor een badbevalling opgesomd, net als bepaalde contra-indicaties waarin een badbevalling wordt afgeraden. Het beleid in ziekenhuizen in Nederland is dan ook verschillend. Er zijn ziekenhuizen waar (nog) geen badbevalling mogelijk is, omdat zij (nog) niet over bevalbaden beschikken. Andere ziekenhuizen hebben een aantal kamers met een vast bad. En weer andere ziekenhuizen beschikken over een aantal opblaasbare baden die je naar wens in een kamer kunt neerzetten. Dit kan dus per regio en per ziekenhuis variëren.
Voor dit artikel hebben wij gekeken naar de protocollen van verschillende ziekenhuizen (Treant, Gelre ziekenhuis Apeldoorn, VSV Den Bosch, VSV Oost Achterhoek, UMC Groningen). Deze ziekenhuizen hebben de volgende voorwaarden om bij hen in bad te bevallen (belangrijke kanttekening; de zwangere bepaalt altijd zelf en ‘moet’ niks). Het wetenschappelijke bewijs voor deze voorwaarden is trouwens zeer wisselend (meer daarover lees je in het volledige artikel):
- De zwangere moet op de hoogte zijn van de voordelen van het gebruik van een bevalbad en ‘de afwezigheid van bewezen nadelen’ voor zowel moeder als kind.
- Praktische nadelen en contra-indicaties worden besproken, bij voorkeur in de zwangerschap.
- De barende moet weten dat zij het bad moet verlaten bij een contra-indicatie.
- De zwangere moet mobiel genoeg zijn om in en uit bad te stappen.
- Eventuele kosten moeten worden besproken (soms moet er een bedrag betaald worden voor bijvoorbeeld een beschermhoes voor een bevalbad, dit verschilt per ziekenhuis).
- Er is sprake van een eenlingzwangerschap.
- De baby ligt in hoofdligging.
- Er is sprake van een zwangerschapsduur >37+0 weken (een baby is à terme).
- Er is een goede foetale conditie voorafgaand aan de badbevalling (normaal CTG of normale harttonen).
- De temperatuur van de barende is onder de 38.0 °C.
Dit zijn de potentiële voordelen van een badbevalling:
- vaker een fysiologische vaginale bevalling
- geen verhoogd risico op keizersnedes
- mogelijk positief effect op intact perineum en afname in het aantal derde- en vierdegraadsrupturen
- minder episiotomieën
- kortere totale baringsduur
- mogelijk een kleinere kans op een fluxus
- minder kans op overdracht naar tweede lijn in eerste 6 weken post partum
- betere algemene ervaring van barende
- minder behoefte aan pijnstilling
- kleinere kans op ademhalingsproblemen van de baby
- minder kans op opname van de baby op de NICU en ziekenhuisopname in 6 weken na de geboorte
- bevallen in bad heeft een positief effect op de pijnbeleving van de barende.
Potentiële nadelen van de badbevalling zijn:
- meer kans op milde labiarupturen
- mogelijk vaker scheuren van de navelstreng, hier is meer onderzoek voor nodig
De exacte getallen en wetenschappelijke onderbouwing van de voor- en nadelen vind je in het volledige artikel.
Nog geen lid van Vraag de Vroedvrouw maar wel benieuwd naar het hele artikel? Word nu lid!
