Racisme en discriminatie in de geboortezorg

Geschreven door Madyasa Vijber
Gepubliceerd op 16 oktober 2023

Racisme in de geboortezorg. Tot voor kort hoorde je vaak de reacties als ‘dat is hier lang niet zo heftig is als in Amerika’ wanneer dit onderwerp aangekaart werd. Maar ook in Nederland zijn de uitkomsten rondom de geboorte slechter onder mensen van kleur.

Wat is racisme eigenlijk? Welke vormen van racisme bestaan er, en hoe kunnen die van invloed zijn op de zorg die we geven, ontvangen of op voor wie we zorgen? Op welke manier speelt racisme een rol in de verschillen in uitkomsten? En hoe kunnen we daar dan verbetering in aanbrengen?

In dit artikel wil ik jullie meenemen in mijn studie en zoektocht. In het eerste hoofdstuk bespreek ik het verleden, en welke invloed de geschiedenis heeft gehad op de huidige geboortezorg. Dan het heden; hoe racisme vandaag de dag te voelen is in de zorg en welke uitingen dat heeft. Als laatste focus ik op de toekomst, en hoe we kunnen bewegen naar een geboortezorg die vrij is van onderdrukking en ongelijkheid.

Madyasa Vijber (zij/haar) is werkzaam als caseload vroedvrouw in Rotterdam. Zij behaalde haar bachelor verloskunde aan de Verloskunde Academie Amsterdam en volgde een minor in ‘Politics of Maternity Care’ en ‘Empowering Midwifery Practices’ aan de Universiteit van Nottingham. In haar werk zijn zelfbeschikking, anti-racisme en radicale zorg belangrijke concepten en zij onderzoekt al gaandeweg hoe zorgend werk vormgegeven kan worden op een manier die duurzaam, wederkerig en medemenselijk is. Naast haar werk als verloskundige is zij oprichter van het Ujamaa collectief voor zwarte geboortewerkers, earthseed training voor radicaal geboortewerk, en onderdeel van Critical Midwifery Studies Collective, een internationaal collectief van verloskundigen, doula’s, activisten en academici, dat plaats maakt voor een kritische analyse van geboortezorg. Voor Madyasa ís geboortewerk activistisch, omdat geboorte geven niet los gezien kan worden van de politiek die dat proces zo sterk beïnvloedt. Als ze niet werkt met zwangeren, werkt ze in haar moestuin, leest ze een boek, of kookt ze wat lekkers.
website: www.vroedvrouwmadyasa.nl
Instagram: madyasaenvroedvrouw, earthseedtraining

Zwart, J. J., Richters, J., Öry, F., De Vries, J., Bloemenkamp, K. W. M., & Van Roosmalen, J. (2008). Severe maternal morbidity during pregnancy, delivery and puerperium in the Netherlands: a nationwide population-based study of 371 000 pregnancies. Bjog: An International Journal Of Obstetrics And Gynaecology, 115(7), 842–850. https://doi.org/10.1111/j.1471-0528.2008.01713.x

Zwart, J. J., Jonkers, M., Richters, A., Öry, F., Bloemenkamp, K. W. M., Duvekot, J. J., & Van Roosmalen, J. (2010). Ethnic disparity in Severe acute maternal morbidity: a nationwide cohort study in the Netherlands. European journal of public health, 21(2), 229–234. https://doi.org/10.1093/eurpub/ckq046

Van Den Akker, T., & Van Roosmalen, J. (2016). Maternal mortality and severe morbidity in a migration perspective. Best Practice & Research in Clinical Obstetrics & Gynaecology, 32, 26–38. https://doi.org/10.1016/j.bpobgyn.2015.08.016

Van Roosmalen, J., Schuitemaker, N., Brand, R., Van Dongen, P., & Gravenhorst, J. B. (2002). Substandard care in immigrant versus indigenous maternal deaths in the Netherlands. Bjog: An International Journal Of Obstetrics And Gynaecology, 109(2), 212–213. https://doi.org/10.1111/j.1471-0528.2002.01025.x

Van Loenen, T., Hosper, K., & Venderbos, J. (2022, maart). Discriminatie en gezondheid. Pharos. Lewis, T. T., Williams, D. R., Tamene, M., & Clark, C. R. (2014). Self-Reported Experiences of Discrimination and Cardiovascular Disease. Current Cardiovascular Risk Reports, 8(1). https://doi.org/10.1007/s12170-013-0365-2

Dolezsar, C. M., McGrath, J. J., Herzig, A., & Miller, S. B. (2014). Perceived Racial Discrimination and Hypertension: A Comprehensive Systematic Review. Health Psychology, 33(1), 20–34. https://doi.org/10.1037/a0033718

De Oliveira Bernardo, C., Bastos, J. L., González-Chica, D. A., Peres, M. A., & Paradies, Y. (2017). Interpersonal Discrimination and Markers of Adiposity in Longitudinal Studies: a Systematic review. Obesity Reviews, 18(9), 1040–1049. https://doi.org/10.1111/obr.12564

Lockwood, K. G., Marsland, A. L., Matthews, K. A., & Gianaros, P. J. (2018). Perceived Discrimination and cardiovascular Health Disparities: A Multisystem review and Health Neuroscience perspective. Annals of the New York Academy of Sciences, 1428(1), 170–207. https://doi.org/10.1111/nyas.13939

Ikram, M. U. Z. (2016). Social determinants of ethnic minority health in Europe. [Thesis, fully internal, Universiteit van Amsterdam]. Van De Beek, M. H., Van Der Krieke, L., Schoevers, R. A., & Veling, W. (2017). Social exclusion and psychopathology in an online cohort of Moroccan-Dutch migrants: results of the MEDINA-Study. PLOS ONE, 12(7), e0179827. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0179827

Slopen, N., Lewis, T. T., & Williams, D. R. (2016). Discrimination and Sleep: A Systematic review. Sleep Medicine, 18, 88–95. https://doi.org/10.1016/j.sleep.2015.01.012

Gilbert, P. A., & Zemore, S. E. (2016). Discrimination and Drinking: A Systematic Review of the evidence. Social Science & Medicine, 161, 178–194. https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2016.06.009

Paradies, Y., Ben, J., Denson, N., Elias, A., Priest, N., Pieterse, A. L., Gupta, A. R., Kelaher, M., & Gee, G. C. (2015). Racism as a Determinant of Health: A Systematic Review and Meta-Analysis. PLOS ONE, 10(9), e0138511. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0138511

Ehrenreich, B. & English, D. (2010). Witches, Midwives, and Nurses: A History of Women Healers (2nd editie). The Feminist Press at CUNY.

Cronin, M. (2020). Anarcha, Betsey, Lucy, and the women whose names were not recorded: The legacy of J Marion Sims. Anaesthesia and Intensive Care, 48(3_suppl), 6–13. https://doi.org/10.1177/0310057x20966606 Kaupp-Roberts, S. (2020). Out of the shadows: the legacy of racism in obstetrics and gynaecology. BMJ, m4675. https://doi.org/10.1136/bmj.m4675

Glance, L., Wissler, R., Glantz, C., Osler, T., Mukamel, D. & Dick, A. (2007). Racial Differences in the Use of Epidural Analgesia for Labor. Anesthesiology, 106(1), 19–25. https://doi.org/10.1097/00000542-200701000-00008

Badreldin, N., Grobman, W. A. & Yee, L. M. (2019). Racial Disparities in Postpartum Pain Management. Obstetrics & Gynecology, 134(6), 1147–1153. https://doi.org/10.1097/aog.0000000000003561 National Human Genome Research Institute. (2019, 9 maart). Genetics vs. Genomics Fact Sheet. Genome.gov. https://www.genome.gov/about-genomics/fact-sheets/Genetics-vs-Genomics

Davis-Floyd, R. (2001). The technocratic, humanistic, and holistic paradigms of childbirth. International journal of gynaecology and obstetrics, 75, S5–S23. https://doi.org/10.1016/s0020-7292(01)00510-0

Ravelli, A. C., Steegers, E. A., Driel, G. C. R., Abu-Hanna, A., Eskes, M., Verhoeff, A. P., Buitendijk, S. E., Stronks, K., & Van Der Post, J. A. (2011). Perinatale sterfteverschillen in Amsterdam. NTvG. https://www.ntvg.nl/artikelen/perinatale-sterfteverschillen-amsterdam#artikelinformatie

Ravelli, A. C., Eskes, M., Van Der Post, J. A. M., Abu-Hanna, A., & De Groot, C. (2020). Decreasing trend in preterm birth and perinatal mortality, do disparities also decline? BMC Public Health, 20(1). https://doi.org/10.1186/s12889-020-08925-w

Schutte, J. M., Steegers, E., Schuitemaker, N., Santema, J. G., Boer, K., Pel, M., Vermeulen, G. M., Visser, W., & Van Roosmalen, J. (2009). Rise in maternal mortality in the Netherlands. Bjog: An International Journal Of Obstetrics And Gynaecology, 117(4), 399–406. https://doi.org/10.1111/j.1471-0528.2009.02382.x

FitzGerald, C., & Hurst, S. (2017). Implicit Bias in Healthcare Professionals: A Systematic review. BMC Medical Ethics, 18(1). https://doi.org/10.1186/s12910-017-0179-8

Schoorel, E., Melman, S., Van Kuijk, S. M. J., Grobman, W. A., Kwee, A., Mol, B. W. J., Nijhuis, J. G., Smits, L., Aardenburg, R., Boer, K., Delemarre, F. M., Van Dooren, I., Franssen, M., Kleiverda, G., Kaplan, M., Kuppens, S., Lim, F., Sikkema, J., Smid-Koopman, E., Scheepers, H. (2014). Predicting successful intended vaginal delivery after previous caesarean section: External validation of two predictive models in a Dutch nationwide registration-based cohort with a high intended vaginal delivery rate. Bjog: An International Journal Of Obstetrics And Gynaecology, 121(7), 840–847. https://doi.org/10.1111/1471-0528.12605

National Institute for Health and Care Excellence. (2021). Draft Guideline Inducing Labor. In NICE. NICE. Geraadpleegd op 6 juli 2022, van https://www.nice.org.uk/guidance/ng207/documents/draft-guideline-2 Birthrights. (2021, 5 juli). “Induction proposals ignore black and brown women’s experience of maternity services” says Birthrights. Geraadpleegd op 15 juli 2022, van https://www.birthrights.org.uk/2021/07/05/induction-proposals-ignore-black-and-brown-womens-experience-of-maternity-services-says-birthrights/

Helberg-Proctor, A., M’charek, A., & Meesters, E. (2019, 30 april). ‘Ras’ speelt ten onrechte rol in klinische besluitvorming. medischcontact. Geraadpleegd op 15 juli 2022, van https://www.medischcontact.nl/actueel/laatste-nieuws/artikel/ras-speelt-ten-onrechte-rol-in-klinische-besluitvorming

Andriessen, I., Hoegen Dijkhof, J., van der Torre, A., van den Berg, E., Pulles, I., Iedema, J., & de Voogd-Hamelink, M. (2023, 12 juli). Ervaren discriminatie in Nederland II. Publicatie | Sociaal en Cultureel Planbureau. Geraadpleegd op 15 juli 2022, van https://www.scp.nl/publicaties/publicaties/2020/04/02/ervaren-discriminatie-in-nederland-ii

Crenshaw, K. W. (1991). Mapping the margins: intersectionality, identity politics, and violence against women of color. Stanford Law Review, 43(6), 1241. https://doi.org/10.2307/1229039