Samenvatting
In de zomer van 2024 was er in Europa sprake van een pandemie van het parvovirus B19 – het virus dat de vijfde ziekte veroorzaakt. Deze kinderziekte heeft vrijwel altijd een mild verloop, maar kan in zeldzame gevallen gevaarlijk zijn voor ongeboren baby’s. Een vaccin tegen het parvovirus is er niet.
Hoe vaak komt de vijfde ziekte voor?
Zo’n 60-70% van alle volwassenen heeft een infectie met parvovirus B19 doorgemaakt in het verleden (meestal als kind: 70% van de geïnfecteerden is tussen de 5-15 jaar oud). Aangenomen wordt dat ongeveer 1% van alle zwangere vrouwen tijdens de zwangerschap een infectie met parvovirus B19 doormaakt.
Hoe verspreidt het parvovirus B19 zich?
Het virus verspreidt zich via de lucht, via hoesten, niezen of praten. Na het doormaken van ‘de vijfde ziekte’ is men levenslang immuun.
Het is niet duidelijk waardoor er in 2024 ineens zoveel meer mensen besmet raakten met het virus. Het RIVM denkt dat mogelijk het parvovirus B19 door de coronamaatregelen minder rondging, waardoor nu meer mensen vatbaar zijn voor het virus (de laatste coronamaatregelen zijn in maart 2022 afgebouwd)
Hoe weet je dat je de vijfde ziekte hebt?
- Na besmetting krijgen mensen meestal binnen een week klachten (spreiding 4 – 14 dagen). De meest voorkomende klachten zijn koorts, malaise, spierpijn, hoofdpijn en jeuk. In deze periode is iemand ongeveer één week besmettelijk voor anderen.
- Aan het eind van deze fase kunnen specifieke symptomen optreden:
- Huiduitslag: een vlekkig vlindervormige rode uitslag die begint in het gezicht.
- Gewrichtsklachten: bij 5-10% van de kinderen treden gewrichtsklachten op, terwijl bij vrouwen dit vaak juist op de voorgrond staat, soms als enige klacht.
Wat is de kans op overdracht via de placenta?
Parvo B19 kan transplacentair worden overgedragen van de zwangere op haar baby, ook wel verticale transmissie genoemd. Over hoe groot die kans is, lopen de cijfers uiteen. Een besmetting met het parvovirus B19 bij de zwangere leidt in minimaal 2/3 van de gevallen niet tot een parvovirus B19 besmetting bij de baby.
Welke complicaties kunnen ontstaan door een parvovirus B19-infectie in de zwangerschap?
Bij verreweg de meeste zwangeren verloopt een infectie met parvovirus B19 zonder complicaties. En in verreweg de meeste gevallen (84%) lost een infectie bij de baby spontaan en zonder complicaties op.
Het parvovirus B19 kan de levensduur van rode bloedcellen verkorten en kan een ontsteking van de hartspier (myocarditis) veroorzaken Dit kan leiden tot een aantal complicaties bij de (ongeboren) baby. Deze complicaties kunnen vooral ontstaan wanneer de infectie vóór 20 weken zwangerschap plaatsvindt.
Onderstaande complicaties worden gezien bij de 9% van de baby’s waarbij de infectie ernstig verloopt als de moeder geïnfecteerd is met het parvovirus B19 (de precieze uitleg en cijfers zijn in het volledige artikel te lezen:
- Congenitale afwijkingen
- Anemie
- Hydrops foetalis
- Verliesgeboorte vóór 20 weken zwangerschap
- Verliesgeboorte na 20 weken zwangerschap
Is er een behandeling voor?
Er is geen behandeling van een infectie met parvovirus B19 in de zwangerschap mogelijk. Ook is er geen preventieve medicatie (profylaxe) beschikbaar om besmetting te voorkomen. De enige mogelijkheid bij een parvovirus B19-infectie in de zwangerschap is het monitoren van de gezondheid van de zwangere en de baby, ofwel het achterhalen en – waar mogelijk behandelen – van eventuele complicaties.
Wat als ik als zwangere werk met (kleine kinderen)?
Zwangeren die werken met kleine kinderen (bijvoorbeeld in het onderwijs of in de kinderopvang) kunnen tijdens een pandemie (zoals afgelopen zomer het geval was voor het parvovirus B19) een beroep doen op de arbowetgeving: de werkgever is verantwoordelijk voor de bescherming van zijn werknemer tegen beroepsziekten. Zij krijgen dan bijvoorbeeld in de eerste helft van de zwangerschap ander werk, waardoor blootstelling aan het virus vermindert. De zwangere doet eerst een antistofbepaling om te zien of ze al immuun is door een eerdere infectie.
