3.1 Wat is Samen Beslissen (Shared Decision Making, of SDM)?
Shared decision-making (SDM), of Samen Beslissen, is ergens eind jaren 80, begin jaren 90 van de vorige eeuw ontstaan (Matlock, 2024). Het concept nam een vogelvlucht binnen de bredere beweging naar patiëntgerichte zorg, waarbij patiënten meer betrokken werden bij hun eigen zorgtrajecten.
De NVOG omschrijft in de handreiking ‘De Kunst van het samen beslissen’ (2019) Samen Beslissen als ‘een proces waarin de arts en de patiënt samen bespreken welk medisch beleid het beste bij de patiënt past, waarbij alle ter zake doende opties, voor- en nadelen, patiënt voorkeuren en omstandigheden worden meegenomen’.
Samen beslissen gebruikt het drie stappenmodel van huisarts Glyn Elwyn, die in 2012 aan de Radboud Universiteit promoveerde op SDM in de huisartsenpraktijk. De drie stappen vinden plaats in drie afzonderlijke gesprekken:
- Team/choice talk; in dit gesprek geeft de zorgverlener aan dat er keuzes zijn en krijgt de zwangere informatie over de verschillende opties. De zorgverlener maakt duidelijk een ondersteunende rol in het keuzeproces te hebben.
- Option talk; de zorgverlener geeft meer gedetailleerde informatie over de keuzemogelijkheden en de zwangere heeft kans om vragen te stellen.
- Decision talk; de zwangere krijgt de ruimte om de verschillende opties te overwegen, de zorgverlener ondersteunt bij het maken van een keuze die past bij de waarden en voorkeuren van de zwangeren.
In een interview op het online platform Dutch Health Hub (Poel, van de, 2023) zegt Elwyn dat er veel misverstanden zijn over samen beslissen: “Veel mensen denken dat samen beslissen betekent dat je aardig en vriendelijk moet zijn, maar het gaat om zoveel meer. Het gaat over begrijpen wie er voor je zit. Je kunt voorschrijven of doorverwijzen wat je wilt, maar als de patiënt het niet met je eens is, zullen ze je aanwijzingen niet volgen.” En: “Artsen denken vaak dat het hun job is om de behandelopties weer te geven, waarna de patiënt maar moet kiezen. Patiënten voelen zich daardoor in de steek gelaten. Misschien wel het belangrijkste onderdeel van samen beslissen is teamvorming. Als dokter moet je duidelijk maken dat je met de patiënt en zijn naasten een team gaat vormen om samen te bepalen wat gezien de wensen en voorkeuren het beste is voor de betreffende patiënt.”