Racisme is de opvatting dat mensen met een bepaalde huidskleur beter zijn dan mensen met een andere kleur, gebruikt als rechtvaardiging om mensen met een andere kleur slecht te behandelen. Zo’n slechte behandeling hoeft niet te betekenen dat je dat bewust doet. Dit vindt juist vaak onbewust plaats.
Wat is institutioneel racisme?
Het onbewuste racistische gedrag is het gevolg van institutioneel racisme. Institutioneel racisme is een sociologische term die slaat op de systematische uitsluiting en/of discriminatie van groepen op basis van geschreven, maar vooral ook ongeschreven regels, tradities, gedrag en omgangsvormen.
Lopen zwarte vrouwen meer risico in ons geboortezorgsysteem?
Er zijn opvallende verschillen in baby- en moedersterfte in Nederland, vooral tussen verschillende bevolkingsgroepen. Bijvoorbeeld, in Amsterdam zijn er minder baby’s die rond de geboorte sterven in wijken waar vooral witte mensen met meer geld wonen. In wijken met meer mensen van buitenlandse afkomst en minder geld, gebeurt dit vaker. Dit zien we ook terug in heel Nederland. Baby’s van zwarte ouders hebben bijvoorbeeld 2,3 keer meer kans om te sterven dan baby’s van witte ouders. Ook moeders van buitenlandse afkomst hebben ook een groter risico om te sterven. Dit risico is vooral hoog bij vrouwen uit landen in Afrika ten zuiden van de Sahara, Azië en enkele andere landen.
Leidt andere behandeling echt tot andere uitkomsten?
Mensen praten nu meer over deze ongelijkheden, vooral omdat er veel discussie is over racisme in de zorg. Dit racisme is niet altijd makkelijk te zien, maar het zit vaak in de manier waarop het zorgsysteem werkt. Zo zijn er bijvoorbeeld medische tests die er vanuit gaan dat zwarte mensen of mensen uit Latijns-Amerika een slechtere gezondheid hebben, alleen vanwege hun achtergrond.
Deze gezondheidsproblemen komen niet door hun genen, maar door ongelijke behandeling en discriminatie. Verschillende onderzoeken laten zien hoe langdurige discriminatie en ongelijkheid mensen ziek kunnen maken. Het is heel belangrijk om deze problemen op te lossen, omdat ze een grote invloed hebben op het leven van mensen van kleur.
Welke systemen van onderdrukking spelen een rol?
Het is lastig te bedenken waar te beginnen als we het hebben over de geschiedenis die van invloed is geweest op de racisme die we nu voelen. Het lijkt zinnig om naar het grotere geheel te kijken en dan gaat het niet alleen over racisme, maar vooral over onderdrukking. Hierin zijn drie belangrijke systemen van onderdrukking van belang:
- Seksisme: patriarchaal denken, onderdrukking van vrouwen en hun wijsheid, mannen domineren geboortezorg. Dit leidt in de geboortezorg onder andere tot obstetrisch geweld.
- Witte suprematie: racisme, rassenleer, dehumaniseren van zwarte mensen en mensen van kleur. Dit leidt in de geboortezorg onder andere tot obstetrisch racisme (een vorm van obstetrisch geweld, maar onderscheidt zich door de bijkomende factor van een raciale oorzaak van het geweld).
- Kapitalisme: winst verkiezen over (mede)menselijkheid, drijfveer achter slavernij en ook achter ‘bemoeienis’ van mannelijke heelmeesters met geboorte. Dit leidt in de geboortezorg onder andere tot industrialisering van geboorte (waarbij de voordelen alleen gelden voor de mensen die eraan verdienen).
Hoe ziet rechtvaardige geboortezorg eruit?
Enkele sleutelbegrippen om deze systemen aan te pakken, zijn:
- Affirmerende zorg: zorg die elk individu erkent en valideert, met aandacht voor empathie en trauma.
- Anti-racisme: een continu proces van het afwerpen van racistische vooroordelen en actieve strijd tegen racisme, dat een echte verandering in denkbeelden vereist.
- Dekoloniseren: het proces van het heroveren van onderdrukte gebruiken en denkbeelden, en het afwerpen van de normen van de kolonisatoren.
- Reproductieve rechtvaardigheid: omvat het recht om kinderen te krijgen onder gewenste omstandigheden, het recht om geen kinderen te krijgen, en het recht om kinderen op te voeden in veilige omgeving.
De huidige zorgsystemen falen in het aanpakken van racisme en discriminatie, vandaar de dringende noodzaak voor ‘radicaal geboortewerk’: deze activistische stroming binnen de geboortezorg gaat uit van een visie van collectieve afhankelijkheid en zorgzaamheid, die een krachtige transformatie in de geboortezorg belooft, ten goede van ons allemaal.
Meer weten over racisme in de geboortezorg? Word lid en duik in het zeer uitgebreide artikel van Vraag de Vroedvrouw!
Volg Madyasa Vijber @madyasaenvroedvrouw, @earthseedtraining Website: www.vroedvrouwmadyasa.nl
