Perinatale OCD (Obsessive Compulsive Disorder, in het Nederlands: obsessieve-compulsieve stoornis) is nog een relatief onbekend begrip in Nederland. Perinatale OCD is dwang rond de geboorte, waarmee we de periode van de zwangerschap tot 12 maanden na de bevalling bedoelen.
Wat is perinatale OCD?
Iemand die aan perinatale OCD lijdt, is voortdurend bang dat de (ongeboren) baby iets overkomt, al dan niet door haar/zijn toedoen. Perinatale dwanggedachten kunnen onder meer voorkomen in de vorm van:
- Angst om de (ongeboren) baby te besmetten;
- Voortdurende twijfel of het wel goed gaat met de (ongeboren) baby;
- Gewelddadige voorstellingen, zoals voor zich zien hoe de ouder de baby uit het raam gooit;
- Intrusies die seksueel van aard zijn. De ouder ziet bijvoorbeeld in gedachten hoe hij/zij de baby seksueel aanraakt;
- Gedachten over het kindje niet willen, terwijl de ouder juist veel van haar/hem houdt.
Wat doet iemand met perinatale OCD?
Om de angst die de dwanggedachten en voorstellingen oproepen te verminderen, voert iemand dwanghandelingen uit, bijvoorbeeld:
- Vaak om extra controles of echo´s bij de verloskundige vragen;
- Overmatig de speentjes of flesjes uitkoken;
- Telkens controleren of alles wel goed gaat met de baby, bijvoorbeeld door steeds te checken of de baby nog wel ademt en of zich geen voorwerpen in en rond het bedje bevinden die gevaarlijk zijn;
- Gevaarlijke voorwerpen (denk aan messen en scharen) verstoppen;
- Niet meer voor de baby durven zorgen.
Net als bij andere vormen van OCD, is de schaamte groot. Veel vrouwen zijn er dan ook terughoudend in om hun gedachten uit te spreken naar zorgverleners. In hoeverre dit ook voor mannen geldt, is niet bekend.
Hoe vaak komt het voor?
Een meta-analyse uit 2019 wijst uit dat 2,2% van de vrouwen die in de perinatale periode zitten, wereldwijd OCD heeft. Er is een hogere kans om OCD te ontwikkelen tijdens de zwangerschap (2,3%) dan tijdens de post-partumperiode (1,7%). Vrouwen die zwanger zijn of net een kind hebben gekregen (0 tot 12 maanden post partum), hebben 1,5 tot 2 keer zoveel kans om OCD te ontwikkelen dan vrouwen die niet zwanger of post partum zijn.
Naar het percentage perinatale OCD bij vaders, moet nog gedegen onderzoek gedaan worden. Slechts één studie gaf een percentage: 3,4% van de vaders had tijdens de zwangerschap – om precies te zijn: het derde trimester – last van OCD-symptomen, 1,8% tijdens de post-partumperiode. Deze symptomen waren echter niet zodanig dat de vaders voor de diagnose OCD in aanmerking kwamen.
Is perinatale OCD te behandelen?
Herkenning van perinatale OCD is essentieel voor de juiste diagnose en behandeling. Die laatste is nodig, omdat we bij vrouwen met perinatale OCD naast een slechtere mentale gezondheid, obstetrisch minder goede uitkomsten zien dan bij vrouwen zonder perinatale OCD. Mogelijk heeft het postpartum ook negatieve gevolgen voor de moeder-kind interactie.
Perinatale OCD is goed te behandelen. Het is raadzaam om samen met de zorgverlener (psycholoog, psychiater, POP-poli) te kijken naar de meest passende zorg.
Meer weten over perinatale OCD? Word lid en duik in het zeer uitgebreide artikel van Vraag de Vroedvrouw!
