Geschreven door: Annemieke Verbeek
Gepubliceerd op: 5 september 2025
Wereldwijd komt circa één op de vijf baby’s (21%) via een keizersnede ter wereld (WHO, 2021), in Nederland is dat 18% (Perined, 2021). In absolute getallen zijn dit in Nederland jaarlijks ruim dertigduizend sectio’s. De WHO verwacht dat het percentage keizersnedes in 2030 rond de 29% zal zijn, wat in absolute aantallen betekent dat er jaarlijks wereldwijd 38 miljoen keizersneden zullen plaatsvinden. Met de toename van het aantal sectio’s, komen ook de complicaties daarvan vaker voor. Denk bijvoorbeeld aan een afwijkende innesteling van de placenta in een volgende zwangerschap, buitenbaarmoederlijke zwangerschappen in littekenweefsel of klachten door een slecht genezen litteken (Kulshrestha, 2020).
Tweeënzestig procent van de vrouwen (in Nederland: jaarlijks ruim 18 duizend vrouwen) ontwikkelt 6 tot 12 weken na een keizersnede een zogeheten niche: een holtevormig litteken aan de binnenkant van de baarmoeder op de plek van het keizersnedelitteken. Bij een niche zijn de wondranden niet volledig aan elkaar gegroeid, waardoor er een wigvormige holte aan de binnenkant van de baarmoederwand (myometrium) ontstaat. In de niche kunnen slijm en bloed zich ophopen. Een niche is niet aan de buitenkant te zien of voelen, er is een echo nodig om een diagnose te stellen.
Bij zo’n 20 op de 100 vrouwen veroorzaakt de niche klachten, varierend van tussentijd bloedverlies (spotting), pijn bij penetratieve seks en vruchtbaarheidsproblemen. Sinds 2023 is er een verzamelnaam van klachten na een niche: het Cesarean Scar Disorder (CSD). Het onderzoek naar risicofactoren en behandelopties staat nog in de kinderschoenen, er is nog relatief weinig onderzoek beschikbaar.
In dit artikel kijken we naar:
– het zogeheten Cesarean Scar Syndrome; een verzamelnaam voor klachten na een keizersnede
– het diagnosetraject en mogelijke behandelingen van CSD
– het verschil met een adhesie en andere afwijkingen in de uterus
– welke klachten vrouwen met CSD hebben
– het effect van een niche op kinderwens, zwangerschap en bevalling
Het Amsterdam UMC is kenniscentrum op het gebied van (de behandeling van) niches/CSD. In het Amsterdam UMC lopen op dit moment (zomer 2025) vier studies naar niches. We zullen dit artikel jaarlijks updaten aan de hand van nieuwe wetenschappelijke inzichten die voortkomen uit deze en andere onderzoeken. Voor dit artikel hebben we naast de bestaande wetenschappelijke literatuur gebruikgemaakt van de diverse online patiëntenfolders en informatieve Youtube-filmpjes van gynaecoloog en onderzoeker Robert de Leeuw. Waar we direct uit de folders of video’s citeren, staat er een duidelijke bronvermelding en vermelding in de bronnenlijst.
Amsterdam UMC, De Niche, online patiënteninformatie, geraadpleegd op 5 juni 2025, https://www.amsterdamumc.nl/nl/patienteninformatie/de-niche.htm
Becker, C. et al, 2022, ESHRE guideline: endometriosis, https://academic.oup.com/hropen/article/2022/2/hoac009/653754
Carsote, M. et al., 2020, Abdominal wall endometriosis (a narrative review), https://www.medsci.org/v17p0536.htm#Section3
De Gynaecoloog, Ik krijg medicijnen bij een zwangerschap buiten de baarmoeder, laatst herzien maart 2019, geraadpleegd 24 juni 2025, https://www.degynaecoloog.nl/onderwerpen/thuisarts-nl13894/
Dieleman-Bij de Vaate, M. 2015,
the Uterine Niche in the Caesarean Scar, Imaging, symptoms and risk factors, https://pure.amsterdamumc.nl/ws/portalfiles/portal/111411771/complete%20dissertation.pdf
Donnez, O., 2023, Cesarean scar disorder: Management and repair, Cesarean scar disorder: Management and repair - ScienceDirect
Fakhr, M. et al., 2023, Investigating the risk factors for isthmocele development after cesarean delivery, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11078695/?utm_source=chatgpt.com
Huirne, J. et al., 2017, Vitale niche zwangerschap, gepubliceerd in Nederlands Tijdschrift voor Obstetrie en Gynaecologie (NTOG), https://www.nvog.nl/wp-content/uploads/2017/10/NTOG-2017-editie-2.pdf
Katouli, F. et al. 2023, Evaluation of Association Between Adenomyosis and Cesarean Scar Defect, https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/jum.16388
Khachani, I. et al., 2017, Cesarean Scar Endometriosis: An Uncommon Surgical Complication on the Rise? Case Report and Literature Review, https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1155/2017/8062924
Kleijweg, A. et al., 2019, Ectopische zwangerschap in litteken van keizersnede, gepubliceerd in Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, gelezen via https://www.zgt.nl/media/19470/cesarean-scar-pregnancy.pdf
Kulshrestha, V. et al., 2020. Post-caesarean Niche (Isthmocele) in Uterine Scar: An Update. Journal of obstetrics and gynaecology of India, 70(6), 440–446. https://doi.org/10.1007/s13224-020-01370-0
Meuleman, S. et al., 2023, Definition and Criteria for Diagnosing Cesarean Scar Disorder, https://jamanetwork.com/journals/jamanetworkopen/fullarticle/2802847?utm_source=For_The_Media&utm_medium=referral&utm_campaign=ftm_links&utm_term=032923
Naji, O. et al., 2013, Does the presence of a Caesarean section scar affect implantation site and early pregnancy outcome in women attending an early pregnancy assessment unit?, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23585560/
NHS, 2019, Caesarean scar pregnancy, patiënteninformatie, geraadpleegd 24 juni 2025, https://www.uhs.nhs.uk/Media/UHS-website-2019/Patientinformation/Pregnancyandbirth/Caesarean-scar-pregnancy-viable-1663-PIL.pdf
Perined, Kerncijfers Nederlandse Geboortezorg 2021, https://assets.perined.nl/docs/a0978620-5d23-492f-a7f2-69fe7beff1a6.pdf
Ram, S. et al., 2025, Impact of severe intra‐abdominal adhesions on early maternal complications following cesarean delivery, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC12177287/
Roos, C.et al., 2023, The ADENO study: ADenomyosis and its Effect on Neonatal and Obstetric outcomes: a retrospective population-based study, https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0002937822022918
Sevil, M., 2020, Het Parool, Amsterdam UMC: keizersnede kan nieuwe zwangerschap bemoeilijken, https://www.parool.nl/amsterdam/amsterdam-umc-keizersnede-kan-nieuwe-zwangerschap-bemoeilijken~ba190335f/
Silva, B. 2023, Cesarean Scar Pregnancy: A systematic review on expectant management, https://www.ejog.org/article/S0301-2115(23)00272-5/fulltext
Smikle, C. et al, 2023, Asherman Syndrome, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK448088/#:~:text=It%20is%20found%20in%201.5%%20of%20women,to%2046%%20after%20the%20second%20hysteroscopic%20resection.
Studio VBAC, 2021, podcast interview met gynaecoloog Judith Huirne, Impact keizersnede op fertliteit, https://open.spotify.com/episode/2Jm7RY26tXLUdXTi138wVj?go=1&sp_cid=02465a962aec8e8036cfb72956bdd113&utm_source=embed_player_p&utm_medium=desktop&si=WZrJVASlTcOUm8DV7p4KEg&nd=1&dlsi=4cefc96ae6de4dc7
Tsjui, S. et al., 2023, Prevalence, definition, and etiology of cesarean scar defect and treatment of cesarean scar disorder: A narrative review, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10412910/?utm_source=chatgpt.com
Tweel, M. van den et al. 2024, The impact of caesarean scar niche on fertility - a systematic revie, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38775009/
Vervoort, A. et al., 2025, Why do niches develop in Caesarean uterine scars? Hypotheses on the aetiology of niche development, https://academic.oup.com/humrep/article/30/12/2695/2380265#:~:text=Possible%20factors%20that%20could%20play%20a%20role,healing%20or%20increase%20inflammation%20or%20adhesion%20formation.
Vikhareva Osser, O. et al., 2011, Clinical importance of appearance of cesarean hysterotomy scar at transvaginal ultrasonography in nonpregnant women. Obstetrics and gynecology, 117(3), 525–532. https://doi.org/10.1097/AOG.0b013e318209abf0
Visser, J. et al., 2020, Post-Caesarean section niche-related impaired fertility: hypothetical mechanisms, https://academic.oup.com/humrep/article/35/7/1484/5866260?login=false
Vissers, J. et al., 2020, Reduced pregnancy and live birth rates after in vitro fertilization in women with previous Caesarean section: a retrospective cohort study, https://academic.oup.com/humrep/article/35/3/595/5782458
Vissers, J., 2024, The niche in the uterine caesarean scar and reproductive outcomes, te downloaden via https://www.publicatie-online.nl/publicaties/jolijn-vissers/
Voet, L van der et al., 2014, Long-term complications of caesarean section. The niche in the scar: a prospective cohort study on niche prevalence and its relation to abnormal uterine bleeding. BJOG : an international journal of obstetrics and gynaecology, 121(2), 236–244. https://doi.org/10.1111/1471-0528.12542
Zakherah, M. et al., 2024, Navigating uterine niche 360 degree: a narrative review, https://mefj.springeropen.com/articles/10.1186/s43043-024-00185-7
> Bevat
- 6 Hoofdstukken
- 7 Paragrafen
