Over nut en noodzaak van het bevalplan is veel gezegd en geschreven en nóg meer gedacht. Je vindt hier uitgebreide informatie over het geboorteplan:
· Masterclass voor zorgverleners Het geboorteplan: essentieel of irreëel?
· Webinar voor zwangeren over het geboorteplan
Het doel van een geboorteplan is drieledig:
- het voorbereiden op de baring
- het verkennen van de mogelijkheden en maken van autonome keuzes rondom de baring
- het is een middel om het gesprek met de zorgverlener aan te gaan (Bell, 2022).
Het geboorteplan is in deze een uiting van informed consent van de zwangere, alhoewel dit natuurlijk tijdens de baring kan veranderen. Het geboorteplan kan ook frictie geven, omdat het doel/de doelen haaks staan op wat gebruikelijk is in het systeem. Meer daarover hoor je in de masterclass en/of het webinar.
In de context van dit artikel gaat het om de vraag of het maken van een bevalplan zwangeren helpt met het maken van keuzes omtrent haar bevalling en kraamtijd.
Perspectief van de zwangere
De meeste zwangeren schrijven een geboorteplan omdat ze zich zorgen maken om onnodige interventies en informed consent belangrijk vinden. Over het algemeen zijn zwangeren positief over het geboorteplan als voorbereiding op de baring en kijken ze positief terug op het gesprek met hun zorgverlener over het geboorteplan.
Onderzoeken zijn wisselend wanneer het gaat over tevredenheid en mate van controle in relatie tot het geboorteplan, maar dit hangt vermoedelijk samen met of het geboorteplan besproken is met een zorgverlener, in hoeverre de zorgverlener daarvoor de tijd heeft genomen en de zwangere serieus heeft genomen in haar wensen (Ashfar, 2019; Bell., 2022; Ghahremani., 2023).
Perspectief van de zorgverlener
De onderzoeken zijn wisselend over hoe zorgverleners denken over het geboorteplan. Uit een analyse van 21 artikelen over de rol van het bevalplan (Shareef, 2023) bleek dat verloskundigen het bevalplan een nuttig instrument vinden om samen met zwangeren afspraken te maken over de bevalling. Bij het bespreken van het geboorteplan kan het verkennen van verschillende scenario’s vrouwen helpen zich voor te bereiden op niet alleen het plan A, maar juist ook het plan B, C en misschien zelfs D. Shareef concludeert dat het maken van een bevalplan het voor vrouwen makkelijk maakt om tijdens de bevalling keuzes te maken, zeker als het anders hoopt dat gewenst.
Andere onderzoeken laten juist zien dat slechts 26-33% van de zorgverleners een voorstander was van het geboorteplan. Ruim tweederde van de zorgverleners gaf aan dat zij een gevoel van verlies van professionele autonomie ervaren door het geboorteplan en dat vrouwen onrealistisch en ongeïnformeerd zijn. Ook denken (sommige) zorgverleners dat het maken van een geboorteplan leidt tot slechtere uitkomsten: dat gold voor 65% van de zorgverleners in het onderzoek van Grant et al. (2010) en 33% in het onderzoek van Ashfar (2019).
Soort bevalplan
Het onderzoek van Bell (2022) analyseerde 3 verschillende vormen van het bevalplan:
– de zwangere stelt het zelf op, zonder overleg met de zorgverlener
– de zwangere stelt het het zelf op, in overleg met de zorgverlener
– de zwangere en zorgverlener maken samen het bevalplan
De eerste methode is volgens Bell (2022) het minst, en de derde het meest ‘nuttig’, gemeten naar zowel de effectiviteit van communicatie tussen barende (en haar partner) en zorgverlener, tevredenheid, gevoel van controle en verwachtingen. Niet verrassend: samen een bevalplan maken, betekent tijd samen doorbrengen en elkaar beter leren kennen.
Zo kan samen een geboorteplan maken, relevante informatie over eerdere ervaringen (een verliesgeboorte, seksueel trauma of een nare eerdere bevalling) naar voren laten komen. Ook kan de zwangere aangeven welke soort communicatie ze prettig vindt en hoe zorgverleners haar kunnen ondersteunen als ze het tijdens de baring om wat voor reden dan ook moeilijk heeft of in korte tijd beslissingen moet nemen.