De placenta opeten: yay of nee? - Vraag de Vroedvrouw

De meeste zoogdieren eten de placenta op.

Maar is dat een valide argument voor mensen om dit ook te doen?
Welke aannames er zijn over placentofagie (het eten van de placenta)?
Heeft het bewezen gezondheidsvoordelen? Of juist nadelen?

Vroedvrouw Margot met placenta in haar hand

Vroedvrouw Margot zoekt het voor je uit!

Dat de placenta in het Nederlands ook wel ‘moederkoek’ wordt genoemd is gek: de placenta begint vanuit de baby en het DNA van de placenta is (bijna altijd) gelijk aan dat van de baby.

De placenta brengt voedingsstoffen, zuurstof en antilichamen naar de baby toe en voert koolstofdioxide en andere afvalstoffen af. De placenta produceert verscheidene hormonen, heeft een immunologische functie voor de baby.

De geboorte van de placenta (het nageboortetijdperk) kan op verschillende manieren benaderd worden, meer daarover lees jein dit artikel van Vraag de Vroedvrouw.

Placentofagie: het eten van de placenta

De placenta kan ‘gewoon’ worden weggegooid, maar er is nog meer mogelijk. Één optie is om de placenta (of een stukje ervan) op te eten. Rauw, in een smoothie, gebakken of gedroogd in capsules.

In mijn zoektocht kwam ik (Vroedvrouw Margot) een aantal argumenten tegen die ik nader met je wil bekijken. Maar voordat we daarin duiken:

Het zal mij een worst wezen wat je met de placenta doet. Als in: dit is geen aanmoediging, geen ontmoediging, ik wil de kennis die er is graag met je delen, zodat jij of je cliënt goed geïnformeerd zelf een keuze kan maken.

Terug naar het consumeren van de placenta. Er zijn een aantal argumenten die worden aangehaald wanneer het gaat over placentofagie:

Het eten van de placenta leidt tot een fittere moeder, zowel mentaal als fysiek. Het verkleint de kans op een postpartum depressie, vermindert pijnklachten, zorgt voor een hogere ijzerwaarde en een betere melkproductie;
Het eten van de placenta zorgt voor een betere hechting tussen moeder en kind;
Een stukje (rauwe) placenta in de mond van de moeder kan de kans op een fluxus verkleinen of een fluxus stoppen;
Alle landzoogdieren eten (instinctief) hun placenta op en vroeger deden mensen dat ook.

Kloppen deze argumenten?

De wetenschappelijke onderzoeken die er zijn (gedaan in kleine groepen), laten geen vermindering van postpartum depressie zien, geen verschil in ijzerwaarde en tonen geen verschil in melkproductie wanneer de placenta (deels) wordt opgegeten. Wel is er in een klein onderzoek (Gryder et al., 2017) een hormonaal klein verschil te zien bij vrouwen die de placenta consumeerden, alleen is niet duidelijk of dit verschil relevant is (dus of het effect heeft).
Echter, er zijn wel veel vrouwen die zelf ervaren hebben dat het innemen van de placenta (vaak door middel van capsules) hun fysieke en mentale welzijn bevorderde. Dit kán natuurlijk ook een placebo-effect zijn, maar ik wil het niet zomaar als dusdanig wegschuiven.
We hebben het dan nog niet gehad over de vorm: rauw / capsules, etcetera. Het onderzoek van Young et al. (2018) liet zien dat het capsuleren leidt tot verlies van voedingsstoffen.
Er is geen onderzoek dat aantoont dat moeders minder pijn hebben wanneer zij (een stukje van) de placenta eten. Onderzoek bij dieren suggereert een pijnstillend effect.
Een stukje rauwe placenta of navelstreng in de mond (wang van de moeder) stoppen is een handeling die sommige vroedvrouwen (met toestemming van de moeder) aanbieden. Er is geen onderzoek dat aantoont dat dit de kans op een fluxus verkleint, deze vroedvrouwen zeggen wel dat zij dit ervaren en dat het zelfs een fluxus kan stoppen.

Placentofagie is normaal bij zoogdieren (zeezoogdieren uitgesloten). Echter het etnografisch literatuuronderzoek van Young & Benyshek (2010) onder 179 culturen wereldwijd laat zien dat placentofagie geen (pre)historisch gebruik is geweest bij mensen. Het eten van de placenta werd vanaf de jaren ’70 in Noord-Amerika in populair.

Zijn er nadelen van het eten van de placenta?

De uitspraken over de nadelen zijn ook niet gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek. Mogelijke problemen die bij placentofagie worden genoemd zijn: infectie, trombose (door het hoge gehalte aan oestrogeen in de placenta) en gezien de placenta als filter fungeert, kan deze ook veel afvalstoffen (zoals zware metalen en microplastics) bevatten, die dan geconsumeerd worden.
Eén lactatiekundige beschrijft dat zij juist een minder goede melkproductie ziet bij het gebruik van placentacapsules. Dit is vermoedelijk omdat de placenta veel progesteron bevat, wat juist niet bevorderlijk is voor de productie. Dit is anekdotisch en niet bewezen.

Wat kan je allemaal doen met je placenta?

Wat je allemaal kunt doen (of laten) met de placenta:

Opeten: rauw, in een smoothie, gebakken.
Laten capsuleren
Begraven (eventueel met een plant of boom erop)
Een afdruk maken op papier
Indrogen & bewaren (kan ook met alleen stukje van de navelstreng)
Laten prepareren tot een mooi kunstwerk
Een 3D kunstwerk van laten maken
Verwerken in een sierraad
Verwerken in een balsem
Een homeopathisch middel laten maken
Een tinctuur (laten) maken
Doneren voor wetenschappelijk onderzoek
Doneren aan organisatie die speurhonden ermee opleidt (serieus! kwam ik achter via Instagram)
Weggooien

Lang verhaal kort

Placentofagie is niet direct een ‘oud gebruik’ van mensen, het is wel normaal onder landzoogdieren.
Er zijn vrouwen die placentacapsules of een stukje rauwe placenta aten en daar fysiek en/of mentaal voordeel van ervaarden.
Er zijn vroedvrouwen die ervaren dat een stukje rauwe placenta in de wang van de moeder een fluxus kan stoppen / de kans kan verkleinen.
Er is geen wetenschappelijk bewijs van voordelen van placentofagie.
Theoretisch zijn er ook nadelen te bedenken: een grotere kans op infectie of trombose, het consumeren van afvalstoffen en mogelijk juist een minder gunstige hormonale invloed op de melkproductie.
Deze nadelen zijn niet onderbouwd met wetenschappelijk bewijs.

Dit betekent niet dat er geen voor- of nadelen zijn, maar wel dat we voorzichtig moeten zijn met harde uitspraken hierover.

Neem deze informatie mee en maak je eigen afweging!

Bronnen

Coyle, C. W., Hulse, K. E., Wisner, K. L., Driscoll, K. E., & Clark, C. T. (2015). Placentophagy: therapeutic miracle or myth?. Archives of women’s mental health, 18(5), 673–680. https://doi.org/10.1007/s00737-015-0538-8
Gryder, L. K., Young, S. M., Zava, D., Norris, W., Cross, C. L., & Benyshek, D. C. (2017). Effects of Human Maternal Placentophagy on Maternal Postpartum Iron Status: A Randomized, Double-Blind, Placebo-Controlled Pilot Study. Journal of midwifery & women’s health, 62(1), 68–79. https://doi.org/10.1111/jmwh.12549
Hayes E. H. (2016). Consumption of the Placenta in the Postpartum Period. Journal of obstetric, gynecologic, and neonatal nursing : JOGNN, 45(1), 78–89. https://doi.org/10.1016/j.jogn.2015.10.008
Joseph, R., Giovinazzo, M., & Brown, M. (2016). A Literature Review on the Practice of Placentophagia. Nursing for women’s health, 20(5), 476–483. https://doi.org/10.1016/j.nwh.2016.08.005
Kristal, Mark & Dipirro, Jean & Thompson, Alexis & Wood, Troy. (2022). Placentophagia and the Tao of POEF. Neuroscience & Biobehavioral Reviews. 145. 104992. 10.1016/j.neubiorev.2022.104992.
Mota-Rojas, D., Orihuela, A., Strappini, A., Villanueva-García, D., Napolitano, F., Mora-Medina, P., Barrios-García, H. B., Herrera, Y., Lavalle, E., & Martínez-Burnes, J. (2020). Consumption of Maternal Placenta in Humans and Nonhuman Mammals: Beneficial and Adverse Effects. Animals : an open access journal from MDPI, 10(12), 2398. https://doi.org/10.3390/ani10122398
Stanley, C., Baillargeon, A., & Selk, A. (2019). Understanding Placentophagy. Journal of obstetric, gynecologic, and neonatal nursing : JOGNN, 48(1), 37–49. https://doi.org/10.1016/j.jogn.2018.10.002
Young, S. M., Gryder, L. K., Cross, C., Zava, D., Kimball, D. W., & Benyshek, D. C. (2018). Effects of placentophagy on maternal salivary hormones: A pilot trial, part 1. Women and birth : journal of the Australian College of Midwives, 31(4), e245–e257. https://doi.org/10.1016/j.wombi.2017.09.023
Young, S.M., Gryder, L.K., Cross, C., Zava, D., Kimball, D.W., & Benyshek, D.C. (2018). Placentophagy’s effects on mood, bonding and fatigue: A pilot trial, part 2. Women and birth: journal of the Australian College of Midwives, 31(4), e258-e271. https://doi.org/10.1016/j.wombi.2017.11.004