Welke alternatieven zijn er om de baring op te wekken?

Deze paragraaf komt uit het artikel Inleiden van de bevalling.

Er wordt vaak gevraagd naar ‘natuurlijke opties’ om een baring op te wekken. Naast strippen, het breken van de vliezen en inleiden zijn er ook andere opties die bij kunnen dragen aan de start van de baring. Hoewel deze manieren vaak een meer ‘natuurlijke’ basis hebben, zijn ze stuk voor stuk ook een interventie met als doel om de baring op te wekken. Ze hebben beïnvloeden daarmee het natuurlijke baringsproces.

In deze paragraaf wordt besproken:

Tepelstimulatie
Geslachtsgemeenschap
Acupunctuur of acupressuur
Homeopathie
Castorolie
Voetreflexologie
Aromatherapie
Bewegen

Het beschrijven van deze methodes is géén medisch advies.

Tepelstimulatie als alternatief om de baring in te leiden

Het stimuleren van de tepels door ze te masseren, een baby te laten drinken of te kolven zorgt voor de aanmaak van oxytocine in het lichaam. Het wordt historisch gezien en in veel verschillende culturen toegepast om de bevalling in te leiden. Onderzoeken laten een verhoogd niveau van oxytocine bij tepelstimulatie door middel van kolven. Dat is logisch omdat bij het geven van borstvoeding oxytocine vrijkomt zodat melkklieren samen kunnen trekken en de melk gaat stromen. Ditzelfde hormoon heeft ook een bijzondere rol tijdens de baring. Het zorgt ervoor dat de baarmoeder samentrekt en weeën ontstaan. Dat gebeurt niet continu, maar met korte regelmatige pulsen waardoor de weeën sterker en effectiever zijn. Bij langdurige stimulatie van de tepel (30 minuten) worden hogere oxytocine waarden gevonden (Christensson et al., 1989)

In de scholing Fysiologische baring of het webinar Fysiologie van geboorte kun je meer leren over de verschillende hormonen en neurotransmitters die tijdens de baring hun werk doen.

Het effect van tepelstimulatie is in een aantal onderzoeken bekeken en samengepakt in een Cochrane-review.

In een Cochrane van Kavanagh et al. (2005) zijn 6 studies met in totaal 719 vrouwen meegenomen. De onderzoeken verschilden onderling in methode en frequentie van stimulatie. Denk dan aan het gebruik van de hand of een borstkolf en het stimuleren van 15 tot zelfs wel 60 minuten per dag. Onderzoekers concluderen dat het toepassen van tepelstimulatie alleen effect heeft bij à terme vrouwen die een rijpe baarmoedermond hadden. Bij 37% van deze groep vrouwen startte de bevalling binnen 72 uur t.o.v. bij 6% in de groep zonder tepelstimulatie. Daarnaast werd een positief effect van tepelstimulatie op de kans op een fluxus gezien. De kans op een fluxus in de groep zonder tepelstimulatie was 6% en in de groep met tepelstimulatie 0,7%. Onderzoekers waarschuwen wel dat er onvoldoende onderzoek is gedaan naar de effectiviteit en veiligheid van tepelstimulatie bij vrouwen die niet à terme zijn of complicaties hebben tijdens de zwangerschap.
Een RCT onder 390 vrouwen in Turkije heeft gekeken tepelstimulatie of stimulatie van de baarmoeder door massage om de duur van de baring en het gebruik van synthetische oxytocine als vorm van inleiding. In de groep met tepelstimulatie werd een kortere duur van de ontsluitings-, uitdrijvings- en nageboortefase van de baring gevonden. In de ontsluitingsfase was deze gemiddeld 3,8 uur t.o.v. 6,8 uur in de controlegroep. In de uitdrijvingsfase was dit 16 minuten t.o.v. 27 minuten en in de placentaire fase 5 minuten t.o.v. 6 minuten. Stimulatie van de baarmoeder had een minder groot, maar ook positief effect (Demirel en Guler, 2015).
Een gerandomiseerd onderzoek van Stein et. al (1990) toont aan dat stimulatie van de tepel met een kolf een effectief alternatief is voor inzet van synthetische oxytocine bij een inleiding. Bij de helft van de deelnemers was kolven voldoende om de baring te starten. Dit zijn volgens de onderzoekers waarschijnlijk wel de barenden waarvan het baringsproces al deels op gang was en al veel oxytocine receptoren (ontvangers) op de baarmoeder zijn aangemaakt.

Geslachtsgemeenschap als alternatief om de baring op te wekken

Geslachtsgemeenschap zou op twee mogelijke manieren kunnen helpen bij het opwekken van de baring. Allereerst omdat sperma prostaglandine bevat die (als zonder condoom wordt gevreeën) in aanraking komen met de baarmoedermond. Daarnaast komt bij een orgasme oxytocine vrij waardoor de baarmoeder samentrekt en ook dit een zetje aan de bevalling geeft.

Naar het effect van geslachtsgemeenschap op de start van baring is maar weinig onderzoek gedaan.

In een review van Kavanagh et al. (2001) is gekeken naar onderzoeken waarin geslachtsgemeenschap in het derde trimester wordt vergeleken met een placebo of andere manier van inleiden. Maar één RCT met 28 deelnemers kan geïncludeerd worden. In dit onderzoek wordt geen verschil gevonden in moment van baring tussen de groep met en zonder geslachtsgemeenschap. Het onderzoek is echter zo klein dat er volgens de onderzoekers geen zinvolle conclusies uit kunnen worden getrokken.
In een studie uit 2013 keek wat het effect was van actief vertellen aan zwangeren dat geslachtsgemeenschap een veilige manier is om de baring op gang te brengen. Deze groep werd vergeleken met een groep zwangeren die alleen hoorden dat geslachtsgemeenschap veilig is. In de actief geïnformeerde groep had 85,3% geslachtsgemeenschap, gemiddeld 3 keer in de à terme periode. In de andere groep had 79,9% geslachtsgemeenschap, gemiddeld 2 keer. De onderzoekers zagen geen verschil in de start van de baring en het aantal inleidingen tussen beide groepen. Geslachtsgemeenschap lijkt hier dus geen rol in te spelen (Omar et al., 2012)

Acupunctuur of acupressuur als alternatief om de baring in te leiden

Acupunctuur is in China een onderdeel van de traditionele geneeskunde. Het wordt gebruikt om lichamelijke en psychische klachten te verlichten en te verhelpen. Door met speciale naalden plekken op het lichaam te stimuleren bevordert het de energiestroom van het lichaam. Voor het inleiden van de baring worden deze naalden op de plekken geplaatst die in contact staan met de baarmoeder. Acupressuur werkt vergelijkbaar, maar dan met massage van de drukpunten en zonder gebruik van naalden (Reed, 2019.
Beperkt onderzoek naar de invloed van acupunctuur en acupressuur laat het volgende zien:

Een Cochrane-review uit 2017 bevat 22 onderzoeken met in totaal 3456 deelnemers. De kwaliteit van de onderzoeken was erg wisselend. Acupunctuur liet enig voordeel zien voor de zwangere in het rijpen van de baarmoedermond. De onderzoekers concludeerden dat er meer en beter opgezette studies nodig zijn om hier verder iets over te zeggen (Smith et al., 2017)

Homeopathie als alternatief om de baring in te leiden

Ook van homeopathische middelen wordt gedacht dat ze een stimulerend effect hebben op het begin van de baring. De middelen zijn verkregen van kruiden, mineralen en andere in de natuur voorkomende stoffen. Veelgebruikte middelen rondom de baring zijn Pulsatilla en Caulophyllum. Pulsatilla zou een werking hebben op het hormoonstelsel en de vrouwelijke geslachtsorganen. Caulophyllum werkt vooral op de baarmoeder.

In de studies rondom homeopathie bij de baring worden vaak verschillende middelen gebruikt. Ze zijn daarom lastig te vergelijken.

In een Cochrane-review van Smith (2003) worden 2 studies met in totaal 133 vrouwen meegenomen. De kwaliteit van de studies was laag. De studies gaven geen verschil in de start van de baring weer tussen de groep met homeopathie als interventie en de groep met een placebo.

Castorolie (wonderolie) als alternatief om de baring in te leiden

Castorolie, of ook wel wonderolie, is afkomstig van de bonen van de castorboom. De olie wordt gewonnen door middel van koude persing of door het roosteren en koken van de castorbonen. Castorolie wordt al sinds het oude Egypte gebruikt als manier om de baring in te leiden. De olie activeert de receptoren voor prostaglandine. Daarnaast zorgt het voor een sterke prikkeling van de dunne darm en heeft het zo een laxerende werking (Tunaru, 2012). Doordat de baarmoeder op deze samentrekkingen reageert, zouden de weeën op gang kunnen worden gebracht.

Er zijn maar weinig onderzoeken naar de werking van castorolie op de start van de baring. De aanwezige onderzoeken zijn daarnaast van matige kwaliteit.

In een review van Kelly et al. (2013) worden 3 onderzoeken met in totaal 233 vrouwen meegenomen. De ene helft van de vrouwen nam een enkele dosis van 60 ml castorolie oraal in (al dan niet gemixt met sinaasappelsap) en de andere helft had geen behandeling/een placebo. De onderzoeksgroep was klein en de onderzoekers konden geen conclusie geven over de effectiviteit van de olie op het inleiden van de baring. Wel blijkt uit het onderzoek dat alle vrouwen die de olie hadden ingenomen zich misselijk voelden.
Een ander onderzoek uit 2017 vergelijkt de inname van castorolie met zonnebloemolie (de placebo) onder 81 vrouwen die 40+ weken zwangeren waren voor het inleiden van de baring. De onderzoekers vonden geen verschil bij vrouwen die zwanger waren van hun eerste kind. Bij vrouwen die al eerder bevallen waren, had de castorolie wel effect. Bij inname van castorolie hadden zij 60% kans om binnen 24 uur te bevallen en bij de inname van zonnebloemolie was dit 29,4%. Er werd geen verschil in complicaties of nadelige uitkomsten voor de baby gevonden (Gilad et al., 2017).
Een kleine studie uit 2014 in Saoedi-Arabië laat echter ook risico’s van het gebruik van castorolie zien. 50 vrouwen die voorafgaand aan de baring castorolie hadden ingenomen werden vergeleken met 50 vrouwen die dit niet hadden gedaan. In de groep die castorolie gebruikte werd vaker vermoeidheid (12% versus 8%), misselijkheid en overgeven (20% versus 4%) en baarmoederkrampen (12% versus 4%). De onregelmatige en pijnlijke krampen die door de castorolie ontstaan zorgen volgens de onderzoekers voor stress bij de moeder en baby. Door de diarree en overgeven raakt de barende uitgedroogd en heeft ze minder energie voor de baring. Het gebruik van castorolie verhoogt ook de kans op meconiumhoudend vruchtwater (18% versus 6%) en een significant slechtere apgarscore van de baby 1 minuut na de geboorte. In de apgarscore na 5 minuten werd geen verschil gevonden (El-Gawad, 2014).

(Voet)reflexologie als alternatief om de baring in te leiden

Reflexologie of voetreflexologie richt zich op het zelfgenezend vermogen van het lichaam door blokkades op te heffen. De energie kan op die manier weer vrij stromen. Tijdens de reflexologie wordt druk gegeven op bepaalde punten op het lichaam. Het idee is dat de reflexen op deze punten in contact staan met bepaalde organen in het lichaam. Door de reflexen te activeren kan het bijdragen aan een gezonde lichaam en geest.

In een review van Evans (2009) is gekeken naar verschillende studies naar het effect van reflexologie op de start van de baring. In sommige onderzoeken werd een vergrote kans op een spontane baring gevonden. De studies zijn echter van te lage kwaliteit om echt iets te zeggen over de effectiviteit van deze therapie.

Aromatherapie als alternatief om de baring in te leiden

Aromatherapie maakt gebruik van etherische oliën die worden gewonnen uit planten. Elke olie heeft zijn eigen unieke eigenschappen en kan met andere oliën worden gemengd. Sommige oliën passen meer bij lichamelijke klachten en anderen hebben juist invloed op de emotionele en psychische staat. Aromatherapie rondom de baring zou o.a. kunnen helpen om te ontspannen en het ontstaan van weeën te stimuleren. De oliën kunnen gebruikt worden om te masseren, in een bad of via een diffuser te verspreiden in de lucht (Reed, 2019).

Er zijn geen onderzoeken gedaan naar de effectiviteit van aromatherapie voor het inleiden van de baring (Reed, 2019). Wel kun je meer lezen over het pijnstillende effect van aromatherapie tijdens de baring in het artikel Pijnstilling: niet-medicamenteus.

Bewegen als alternatief om de baring in te leiden

Bewegen zou theoretisch ervoor kunnen zorgen dat de baby door de zwaartekracht meer druk geeft op de cervix. Er zijn echter geen goede onderzoeken gedaan naar het effect van bewegen op het inleiden van de baring (NVOG, 2020). In het artikel Baringshoudingen is meer te lezen over het effect van bewegen tijdens de baring.