Samenvatting

Het nageboortetijdperk begint na de geboorte van de baby en eindigt met de geboorte van de placenta. De fysiologische geboorte van de placenta is wanneer de vrouw de placenta zelf baart zonder interventies of inmenging van de zorgverlener. 88,7% van de vrouwen baart haar placenta binnen 40 minuten (zonder interventies). Door gebrek aan onderzoek is er geen duidelijkheid over langer afwachten. Sommige richtlijnen houden 60 minuten aan als tijdslimiet voor een normale geboorte van de placenta.

Wat is ‘afwachtend beleid’?

Het afwachtend beleid omvat meer dan alleen afwachten, maar vereist ook kennis van de fysiologie. De aanmaak van lichaamseigen oxytocine wordt bevorderd door huid-op-huid contact tussen moeder en kind, de vrouw niet te storen, te zorgen voor warmte, rust en bewegingsvrijheid en doordat de baby bij de borst van de moeder ligt. Het aannemen van een verticale houding kan de geboorte van de placenta vergemakkelijken. Het is belangrijk dat de vrouw kennis heeft over de geboorte van de placenta en haar opties, en dat de zorgverlener alle componenten van het afwachtend beleid kent en kan waarborgen.

Wat is ‘actief leiden’?

Een zorgverlener kan het nageboortetijdperk actief leiden, dit wordt gedaan met het idee om een fluxus (> 1000 ml bloedverlies) te voorkomen of bloedverlies te verminderen. Het advies is om dit bij vrouwen met een hoger risico op een fluxus toe te passen, maar in Nederland worden ook bij laagrisico-vrouwen actief geleid. Het actief leiden houdt in dat er synthetische oxytocine wordt toegediend na de geboorte van de baby. Het wisselt per richtlijn of dit ook wordt gecombineerd met Controlled Cord Traction en/of massage van de baarmoeder. Wanneer de placenta niet binnen 30 minuten geboren wordt, neemt de kans op een fluxus toe.

Wat zegt het wetenschappelijk onderzoek?

• Er is geen eenduidig bewijs om vrouwen met een laag risico preventief synthetische oxytocine toe te dienen ter voorkomen van een fluxus, wanneer de zorgverlener bekwaam is in het afwachtend beleid.
• Er is bewijs om vrouwen met een hoog risico op een fluxus, preventief synthetische oxytocine toe te dienen om de kans op een fluxus te verkleinen, wanneer zij in een setting zijn waar het fysiologisch beloop van de baring niet wordt of niet kan worden nagestreefd.
  • Er is niet per risicofactor apart onderzocht of actief leiden de kans op een fluxus verkleint en wat een afwachtend beleid zou betekenen.
  • Het moment van toedienen van de oxytocine is niet goed onderzocht.
• Bij bijstimulatie of inleiden bestaat de kans dat er ongevoeligheid voor oxytocine optreedt, waardoor de kans op een fluxus waarschijnlijk toeneemt.
• Er is geen eenduidig bewijs dat het toedienen van synthetische oxytocine de kans op een manuele placentaverwijdering verkleint.
• Er is geen bewijs dat het uitoefenen van Controlled Cord Traction zorgt voor minder fluxus of minder placentaverwijderingen. Vrouwen komen na CCT wel vaker later terug naar het ziekenhuis met bloedverlies.
• Er is geen bewijs dat het masseren van de baarmoeder de kans op een fluxus vermindert.
• Er is geen eenduidig bewijs dat als de navelstreng intact blijft en er synthetische oxytocine wordt toegediend, dit een nadelig effect op de baby heeft, maar het is ook niet goed onderzocht.

In het volledige artikel lees je een uitgebreide toelichting op deze uitspraken met behulp van de beschikbare wetenschappelijke onderzoeken.

Wat zijn de nadelen van actief leiden?

Naast de gewone bijwerkingen van synthetische oxytocine, kan het (eventuele) vroeg afnavelen nadelen voor de baby hebben, zie het artikel Afnavelen (doorknippen van de navelstreng). Ook hebben vrouwen vaker last van buikpijn na de geboorte wanneer synthetische oxytocine is toegediend.

Er is onvoldoende onderzoek gedaan naar het effect van synthetische oxytocine op de hechting tussen moeder en kind en de borstvoeding. Er is geen causaal verband aangetoond tussen synthetische oxytocine en een postpartum depressie of angststoornis.

Is er ruimte voor eigen keuzes?

Verschillende vrouwen hebben verschillende wensen rondom het nageboortetijdperk. Het is belangrijk dat het beleid rondom het nageboortetijdperk niet gebaseerd wordt op de voorkeur van de zorgverlener, maar dat de zwangere informatie ontvangt over de verschillende opties en de voor- en nadelen en haar eigen keuze mag maken. Het is belangrijk dat zorgverleners zich bewust zijn van dat handelingen rondom de geboorte van de placenta oncomfortabel of pijnlijk kunnen zijn.

Daarnaast mag nooit synthetische oxytocine worden toegediend zonder dat de barende toestemming heeft gegeven. 

Meer weten over het nageboortetijdperk? In het uitgebreide artikel lees je alles over de onderzoeken en de bewijskracht van bestaand beleid. 

Wel lid? Lees gelijk verder!