Ongeveer 10 tot 29% van de baby’s wordt geboren met de navelstreng één of meerdere keren om de nek. Door de bewegingen die de baby maakt in de baarmoeder, kan de navelstreng om het lijfje wikkelen, en/of ook om het hoofd of om de nek. Een navelstrengomstrengeling om de nek is een gunstigere plek dan het hoofdje, omdat de navelstreng om de nek minder snel bekneld raakt tijdens de baring.
Hoe vaak komt het voor?
Een navelstrengomstrengeling komt vaker voor als de zwangerschap vordert en het geboortegewicht toeneemt. De meeste navelstrengomstrengelingen zijn eerder los (21,6%) dan strak (6,6%). Los werd gedefinieerd als een omstrengeling waarbij de navelstreng over het hoofd af te halen was, wat bij een strakke omstrengeling niet mogelijk was.
Belemmert het de baring?
Als zich tijdens de baring een navelstrengomstrengeling voordoet, is dit niet nadelig voor het baringsproces. De baby wordt niet ‘tegengehouden’ als de navelstreng om het nekje is omstrengeld (tenzij er sprake is van een zeer korte navelstreng, in de literatuur is niet duidelijk te vinden hoe vaak dit voorkomt). De placenta en de navelstreng zijn verbonden aan de baarmoeder en wanneer de baarmoeder samentrekt bewegen de placenta en de navelstreng mee. In de meeste gevallen blijft de navelstreng tijdens de geboorte los om het nekje gestrengeld door de rekbaarheid van de navelstreng; er verandert dan niks in de circulatie van het bloed door de navelstreng.
Wordt de baby ‘gewurgd’ door de navelstreng?
De navelstreng kan tot 12,5% van de lengte uitrekken. Soms wordt de navelstreng op dit punt van de baring verder uitgerekt en wordt de omstrengeling strak. Als de omstrengeling strakker wordt, wordt de baby niet ‘gewurgd’ zoals vaak gedacht wordt. De baby krijgt tijdens de baring namelijk nog geen zuurstof door ademhaling via de luchtwegen, maar via de navelstreng. Terwijl de navelstreng wordt uitgerekt (en bij een strakke omstrengeling ook wordt samengedrukt), kan de bloed- en zuurstoftoevoer naar de baby wel tijdelijk verminderen. Dit kan leiden tot kortstondige hypoxie, maar dit verdwijnt zodra de omstrengeling of beklemming wordt opgeheven.
Is een strakke omstrengeling gevaarlijk?
Vaak wordt gedacht dat een navelstrengomstrengeling gevaarlijk is, maar onderzoek toont aan dat dit een relatief onschuldige bevinding is bij de geboorte, die gewoonlijk geen risico vormt voor de baby. In de meeste gevallen wordt de baby zonder problemen geboren: de omstrengeling glijdt af over de schouders of de baby wordt geboren met de navelstreng om de nek en deze wordt na de geboorte van de nek afgewikkeld. In het artikel worden de verschillende wetenschappelijke onderzoeken hierover verder toegelicht.
Wat doet de zorgverlener?
Veel zorgverleners zijn gewend om standaard te voelen naar de navelstrengomstrengeling. Voor de barende kan dit een vervelende of pijnlijke handeling zijn. Als de omstrengeling een belemmering vormt, kan de zorgverlener de navelstreng over het hoofd van de baby afschuiven. Dit zou invloed kunnen hebben op de bloedtoevoer naar de baby, maar er is onvoldoende onderzoek naar om er iets over te kunnen zeggen. Wanneer het afschuiven niet lukt, kan de Somersault manoeuvre (een soort gecontroleerde salto, waarbij de baby door de omstrengeling heen geboren wordt) een veilige manier zijn om de baby te helpen bij het geboren worden.
Zorgverleners leren als laatste optie ‘afnavelen in vulva’. Hierbij wordt na de geboorte van het hoofdje van de baby de navelstreng doorgeknipt. Dit is een uiterst gevaarlijke manoeuvre, omdat de bloedtoevoer en daarmee de zuurstoftoevoer naar de baby stopt. Ook mist de baby een aanzienlijk deel van het bloedvolume door de vroegtijdige scheiding van de placenta, wat zowel nadelen heeft voor het ontplooien van de longen als op de ijzerwaarde in het boed, de aanwezigheid van stamcellen en mogelijk op de neurologische ontwikkeling.
Meer weten over navelstrengomstrengeling? In het uitgebreide artikel lees je alles over de wetenschappelijke onderzoeken en de bewijskracht van bestaand beleid. Het artikel Afnavelen over het doorknippen van de navelstreng is een goede aanvulling.
Nog geen lid van Vraag de Vroedvrouw maar wel benieuwd naar het hele artikel? Word nu lid!
