4. Wat weten we van de aantallen van ongeassisteerd bevallen?

We weten eigenlijk niet veel (zeg maar gerust weinig) van de aantallen. Dit is voornamelijk omdat baren buiten het (geboortezorg)systeem nergens specifiek geregistreerd wordt. 

Speculaties zijn dat het zou kunnen gaan om ca. 200 vrouwen per jaar (Verbeek, in de Groene Amsterdammer, 2013, overgenomen door Hollander, proefschrift Radboud Universiteit, 2019).

Andere speculaties zijn dat het zou kunnen gaan om ca. 50 vrouwen per jaar in Nederland (caseload vroedvrouw werkend in de randstad en haar collega, op basis van ervaringen in het werkveld en werkzaamheden bij stichting Geboortebeweging (die hulp biedt aan zwangere vrouwen omtrent hun rechten rondom zwangerschap en bevallen)).

Wat weet Perined van de aantallen van ongeassisteerde bevallingen?

Perined is de organisatie die perinatale gegevens vanuit de gehele geboortezorg in Nederland registreert. In principe registreren zij dus niet de vrouwen en baby’s die geen enkele vorm van verloskundige zorg hebben ontvangen rondom de zwangerschap en geboorte. Maar ze registreren wel de vrouwen waarvan de zwangerschap (langer dan 22 weken) bekend is binnen het geboortezorgsysteem.

• In 2020 registreerde Perined 429 vrouwen van wie (bij Perined) onbekend is wie hen begeleidde bij het einde van de baring. Dit is 0,26% van het totaal aantal vrouwen dat is bevallen dat jaar in Nederland. Van 253 vrouwen is het in dat jaar überhaupt niet bekend bij Perined wie hen begeleidde in de zwangerschap.
• In 2021 waren er 183 vrouwen van wie onduidelijk is wie hen begeleidde tijdens het einde van de baring en 243 vrouwen van wie onbekend is wie hen überhaupt begeleidde tijdens de zwangerschap (Perined, 2021).

Registreert Perined überhaupt alle baringen?

Het hoeft overigens niet in alle gevallen te betekenen dat deze vrouwen géén begeleiding ontvingen tijdens de baring, of de zwangerschap. Het kan ook gebeuren dat niet alle zorgverleners hun cijfers (juist) indienen. Ook als de cijfers van het totaal aantal geboortes in Nederland geregistreerd in Perined naast die van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) worden gelegd, blijkt dat er bij Perined inderdaad best wel wat gegevens lijken te ontbreken. Perined geeft daarbij zelf aan dat er een dekkingsgraad van het aantal geboren kinderen in de perinatale registratie van 97% is ten opzichte van de registraties van het CBS. Dit percentage is al een aantal jaren vergelijkbaar. Het gaat daarbij om een verschil van zo’n 4000-8000 kinderen per jaar (Perined, 2021).

Het CBS houdt bij hoeveel kinderen er per jaar worden bijgeschreven in de Basisregistratie Personen (BRP) in Nederland. Het gaat daarbij om kinderen van wie de moeder is ingeschreven in de BRP. Perined registreert de gegevens van alle kinderen van moeders die in Nederland in zorg zijn geweest, ongeacht hun juridische status. Een miniem verschil in registraties kan komen doordat een Nederlandse moeder die geregistreerd is in de BRP een baby krijgt terwijl ze in het buitenland verblijft. Deze baby wordt wel geregistreerd bij het CBS, maar niet bij Perined als de moeder geen zorg ontving in Nederland.

Maar er blijft een dusdanig groot verschil over tussen de cijfers van CBS en Perined dat we de cijfers niet kunnen gebruiken om een plausibele inschatting te maken van het aantal (bewust) ongeassisteerde bevallingen. 

Wat weten we van de aantallen in andere landen?

Er zijn geen cijfers te vinden over de ons omringende landen, die van aanwijzing kunnen zijn. In de Verenigde Staten is de schatting dat er zo’n 8000-9000 vrouwen per jaar (bewust of per ongeluk) ongeassisteerd bevallen, dat is ca. 0,24% van het totaal aantal bevallingen (ACOG, 2016/2023). 

Dit percentage toepassen op het totaal aantal bevallingen in Nederland zou in 2021 het resultaat opleveren van ca. 430 geboortes die, al dan niet bewust of gepland, ongeassisteerd zouden zijn. Maar omdat in de Verenigde Staten een ongeassisteerde baring ook nog een financiële motivatie heeft, is het niet per se vanzelfsprekend om deze schattingen hier op dezelfde manier te interpreteren (zoals te lezen is in de eerste paragraaf).