Samenvatting Kinkhoestvaccinatie

Kinkhoest wordt meestal veroorzaakt door de bacterie Bordetella pertussis, die zich aan het trilhaarepitheel van de luchtwegen hecht en daar toxinen produceert. Dit veroorzaakt onder andere typische hoestbuien. Kinkhoest verloopt in 3 stadia:

1. Het eerste stadium (catarrale stadium) van kinkhoest bestaat uit een verkoudheid met een lichte hoest en soms een paar dagen lichte koorts. Dit duurt vaak 1-2 weken.
2. Het tweede stadium (paroxysmale stadium) kenmerkt zich door hoestaanvallen, met name ‘s nachts. Het hoesten is vaak 5-15 keer met daarna een lange gierende inademing. Er wordt helder en taai slijm opgehoest en het kan ook gepaard gaan met kokhalzen en braken. De periode van deze heftige hoestaanvallen duurt ongeveer 2-6 weken.
3. In het derde stadium (reconvalescentiestadium) wordt er nog steeds gehoest, maar de typische hoestaanvallen zijn voorbij. Deze laatste fase duurt meestal 4-6 weken, maar kan ook nog enkele maanden duren. Bij een verkoudheid kan het hoesten weer opvlammen.

Overdracht van de bacterie vindt plaats door hoestdruppels vanuit de keelholte van de zieke persoon. Kinkhoest is het meest besmettelijk in het begin van het eerste stadium (catarrale stadium), voordat de typische hoestbuien beginnen, tot ongeveer 3 weken na het begin van de hoestbuien.

Meer over diagnose en behandeling lees je in het artikel of in de LCI-richtlijn van het RIVM.

Kinkhoest bij baby’s

Bij pasgeboren en premature baby’s kan kinkhoest atypisch verlopen en lijkt vaak op een virale luchtweginfectie: zonder hoesten, maar met apneus en cyanose, tekenen van een (tijdelijk) zuurstoftekort. Vooral bij baby’s onder de 6 maanden verloopt kinkhoest heftig, omdat de longblaasjes nog kwetsbaar zijn. Bij 30% van de baby’s leidt kinkhoest tot een longonsteking en bij 13% leidt het tot apneus.

Overlijden door kinkhoest is zeer zeldzaam, in 11 jaar tijd overleden er 7 kinderen onder de 2 aanden aan kinkhoest. Er is geen achtergrondinformatie beschikbaar over deze baby’s.

DKT-vaccinatie in de zwangerschap

Indien ouders kiezen voor het Rijksvaccinatieprogramma, dan krijgt de baby een vaccinatie tegen kinkhoest in een DKTP/Hep.B/Hib-cocktail bij 2, 3, 4 en 11 maanden. Dit betekent dat een baby de eerste twee maanden nog geen antistoffen tegen kinkhoest heeft, terwijl een baby de eerste 6 maanden het meest kwetsbaar is voor de mogelijke complicaties van kinkhoest.

Als een zwangere kiest voor een kinkhoestvaccinatie, dan krijgt ze bij 22 weken het DKT-vaccin (dus difterie, kinkhoest, tetanus). Het is de boostervariant, dus een lagere dosis dan de vaccinatie die een baby bij 2, 3, 4 en 11 maanden krijgt. Zo krijgt de baby antistoffen via de moeder en is de moeder zelf beschermd tegen kinkhoest (bescherming blijft dus relatief). De vaccinatie bij 2 maanden voor de baby vervalt dan (RIVM, 2018). Na vaccinatie kan de baby nog steeds kinkhoest krijgen, maar dit verloopt mogelijk minder heftig.

Voor/nadelen

In het artikel wordt het verder toegelicht, maar punten om mee te nemen ter overweging:

• Na vaccinatie in de zwangerschap heeft de baby antistoffen tegen kinkhoest bij de geboorte;
• Er is momenteel geen bewijs dat dit ook leidt tot minder complicaties of sterfgevallen;
• Er moeten (waarschijnlijk) 1000 vrouwen gevaccineerd worden om 1 ziekenhuisopname te voorkomen en 100.000 vrouwen gevaccineerd om 1 sterfte te voorkomen (dit is een voorspelling);
• Vermoedelijk leidt vaccinatie in de zwangerschap tot het zogenaamde blunting effect (verdere uitleg in het artikel);
• De wetenschappelijke onderzoeken hebben meestal onderzoek gedaan naar de DKT-vaccinatie rond 28-30 weken (dus niet 22). De 22 weken is in beeld gekomen om een baby bij eventuele vroeggeboorte ook te beschermen;
• De vaccinatie geeft een iets hogere kans op infectie van de vliezen. Dit kan gerelateerd zijn aan vroeggeboorte, maar in de onderzoeken kwam niet meer vroeggeboorte voor. Er zijn geen aanwijzingen gevonden dat deze vaccinatie een grotere kans geeft op zwangerschapscomplicaties en complicaties bij de baby;
• De bijwerkingen van de DKT-vaccinatie vind je hier.