Perinatale OCD: dwang tijdens de zwangerschap en/of na de geboorte van de baby

Geschreven door Fleur Leijen
Gepubliceerd op 25 augustus 2022

Perinatale OCD is nog een relatief onbekend begrip in Nederland. Wetenschappelijk onderbouwde literatuur van Nederlandse bodem is beperkt, terwijl goede informatie essentieel is om de juiste diagnose te stellen en de juiste behandeling te starten. Maar wat is OCD eigenlijk? Hoe ziet de behandeling van perinatal OCD eruit? En wat zijn de gevolgen? Dit artikel geeft inzicht in de symptomen, oorzaken, gevolgen en behandeling van perinatale OCD, zodat patiënten, naasten en zorgverleners deze aandoening sneller kunnen herkennen en passende hulp kunnen regelen.

Dit artikel is geschreven door een ervaringsdeskundige. Want wie snapt perinatale OCD beter dan iemand die het zelf ervaren heeft? Fleur stelt zichzelf voor:
Wie ben ik?
Ben je net bevallen en daarmee begonnen aan het grootste avontuur van je leven, krijg je een dwangstoornis. Het gebeurde mij, Fleur. Dankzij therapie kwam ik er weer bovenop, maar over OCD ben ik nog niet uitgepraat. Mijn kennis van, én +17 jaar ervaring met dwang, zet ik in om zwangeren en geboortezorgwerkers voor te lichten over OCD, omdat herkenning ervan zo belangrijk is. Daarnaast ben ik zelf werkzaam in de geboortezorg: ik ben fulltime doula (met extra aandacht voor zwangeren met angst, depressie en OCD) en je kunt mij tegenkomen als assistent bij een Utrechtse verloskundigenpraktijk.

Abramowitz, J. S. (2009).Post partum OCD factsheet. International OCD Foundation. Geraadpleegd op 7 juli 2022, van https://iocdf.org/wp-content/uploads/2014/10/Postpartum-OCD-Fact-Sheet.pdf

American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. American Psychiatric Association. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK519704/table/ch3.t13/

Challacombe, F., Bavetta, M., & Green, L. (2018, november). Perinatal OCD. Royal College of Psychiatrists. Geraadpleegd op 27 juli 2022, van https://www.rcpsych.ac.uk/mental-health/problems-disorders/perinatal-ocd

Challacombe, F. L., Bavetta, M., & DeGiorgio, S. (2019). Intrusive thoughts in perinatal obsessive-compulsive disorder. BMJ, l6574. https://doi.org/10.1136/bmj.l6574

Challacombe, F. L., Salkovskis, P. M., Woolgar, M., Wilkinson, E. L., Read, J., & Acheson, R. (2016). Parenting and mother-infant interactions in the context of maternal postpartum obsessive-compulsive disorder: Effects of obsessional symptoms and mood. Infant Behavior and Development, 44, 11–20. https://doi.org/10.1016/j.infbeh.2016.04.003

Challacombe, F. L., & Wroe, A. L. (2013). A hidden problem: consequences of the misdiagnosis of perinatal obsessive–compulsive disorder. British Journal of General Practice, 63(610), 275–276. https://doi.org/10.3399/bjgp13x667376

Coelho, F. M., Silva, R. A. D., Quevedo, L. D., Souza, L. D., Pinheiro, K. A., & Pinheiro, R. T. (2014). Obsessive-compulsive disorder in fathers during pregnancy and postpartum. Revista Brasileira de Psiquiatria, 36(3), 272. https://doi.org/10.1590/1516-4446-2013-1312

Fairbrother, N., & Abramowitz, J. S. (2007). New parenthood as a risk factor for the development of obsessional problems. Behaviour Research and Therapy, 45(9), 2155–2163. https://doi.org/10.1016/j.brat.2006.09.019

Fairbrother, N., Collardeau, F., Woody, S. R., Wolfe, D. A., & Fawcett, J. M. (2022). Postpartum Thoughts of Infant-Related Harm and Obsessive-Compulsive Disorder. The Journal of Clinical Psychiatry, 83(2). https://doi.org/10.4088/jcp.21m14006

Fairbrother, N., Janssen, P., Antony, M. M., Tucker, E., & Young, A. H. (2016). Perinatal anxiety disorder prevalence and incidence. Journal of Affective Disorders, 200, 148–155. https://doi.org/10.1016/j.jad.2015.12.082

Fawcett, E. J., Fairbrother, N., Cox, M. L., White, I. R., & Fawcett, J. M. (2019). The Prevalence of Anxiety Disorders During Pregnancy and the Postpartum Period. The Journal of Clinical Psychiatry, 80(4). https://doi.org/10.4088/jcp.18r12527

Gezginç, K., Uguz, F., Karatayli, S., Zeytinci, E., Aşkin, R., Güler, Z., Şahin, F., Murat Emül, H., Özbulut, M., & Geçici, M. (2008). The impact of obsessive-compulsive disorder in pregnancy on quality of life. International Journal of Psychiatry in Clinical Practice, 12(2), 134–137. https://doi.org/10.1080/13651500701777363

Holingue, C., Samuels, J., Guglielmi, V., Ingram, W., Nestadt, G., & Nestadt, P. S. (2021). Peripartum complications associated with obsessive compulsive disorder exacerbation during pregnancy. Journal of Obsessive-Compulsive and Related Disorders, 29, 100641. https://doi.org/10.1016/j.jocrd.2021.100641

House, S. J., Tripathi, S. P., Knight, B. T., Morris, N., Newport, D. J., & Stowe, Z. N. (2015).

Obsessive-compulsive disorder in pregnancy and the postpartum period: course of illness and obstetrical outcome. Archives of Women’s Mental Health, 19(1), 3–10. https://doi.org/10.1007/s00737-015-0542-z

Hudepohl, N., MacLean, J. V., & Osborne, L. M. (2022). Perinatal Obsessive–Compulsive Disorder: Epidemiology, Phenomenology, Etiology, and Treatment. Current Psychiatry Reports, 24(4), 229–237. https://doi.org/10.1007/s11920-022-01333-4

Miller, E. S., Hoxha, D., Wisner, K. L., & Gossett, D. R. (2014). The impact of perinatal depression on the evolution of anxiety and obsessive-compulsive symptoms. Archives of Women’s Mental Health, 18(3), 457–461. https://doi.org/10.1007/s00737-014-0476-x

Miller, E. S., Hoxha, D., Wisner, K. L., & Gossett, D. R. (2015). Obsessions and Compulsions in Postpartum Women Without Obsessive Compulsive Disorder. Journal of Women’s Health, 24(10), 825–830. https://doi.org/10.1089/jwh.2014.5063

Nasiri, K., Czuzoj-Shulman, N., & Abenhaim, H. A. (2021). Association between obsessive–compulsive disorder and obstetrical and neonatal outcomes in the USA: a population-based cohort study. Archives of Women’s Mental Health, 24(6), 971–978. https://doi.org/10.1007/s00737-021-01140-5

O.C.D. (2021, 8 september). Perinatale OCD. OCDnet. Geraadpleegd op 5 juli 2022, van https://www.ocdnet.nl/deskundigenartikelen/perinatale-ocd/

Over OCD. (z.d.). OCDnet. Geraadpleegd op 5 juli 2022, van https://www.ocdnet.nl/over-ocd/

Perinatale Obsessieve Compulsieve Stoornis (Perinatale OCD). (2017, 17 december). OCDnet. Geraadpleegd op 7 juli 2022, van https://www.ocdnet.nl/deskundigenartikelen/perinatale-obsessieve-compulsieve-stoornis/

Russell, E. J., Fawcett, J. M., & Mazmanian, D. (2013). Risk of Obsessive-Compulsive Disorder in Pregnant and Postpartum Women. The Journal of Clinical Psychiatry, 74(04), 377–385. https://doi.org/10.4088/jcp.12r07917

Uguz, F., Yuksel, G., Karsidag, C., Guncu, H., & Konak, M. (2015). Birth weight and gestational age in newborns exposed to maternal obsessive-compulsive disorder. Psychiatry Research, 226(1), 396–398. https://doi.org/10.1016/j.psychres.2014.12.063

Van Grootheest, D. S., Van den Heuvel, O. A., Van den Cath, D. C., Van Oppen, P., & Van Balkom, A. J. L. M. (2008). Obsessieve-compulsieve stoornis. Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, 152, 2325–2329. https://www.ntvg.nl/artikelen/obsessieve-compulsieve-stoornis

VanderKruik, R., Barreix, M., Chou, D., Allen, T., Say, L., & Cohen, L. S. (2017). The global prevalence of postpartum psychosis: a systematic review. BMC Psychiatry, 17(1). https://doi.org/10.1186/s12888-017-1427-7

Walker, R., Blackie, M., & Nedeljkovic, M. (2021). Fathers’ Experience of Perinatal Obsessive–Compulsive Symptoms: A Systematic Literature Review. Clinical Child and Family Psychology Review, 24(3), 529–541.

Wang, Z., Liu, J., Shuai, H., Cai, Z., Fu, X., Liu, Y., Xiao, X., Zhang, W., Krabbendam, E., Liu, S., Liu, Z., Li, Z., & Yang, B. X. (2021). Mapping global prevalence of depression among postpartum women. Translational Psychiatry, 11(1). https://doi.org/10.1038/s41398-021-01663-6